İran’da Muharrem ayında adak yemeği (nezir) hazırlamak, İranlı aileler ve dini gruplar arasında her zaman görülen bir gelenektir.
Bu yazıda genel olarak İran’da yapılan adak yemeklerini tanıtacağız:
Muharrem ayında yapılan yemekler
Gheymeh
Muharrem ayının en meşhur adak yemekleri arasında, patatesli pilav üstü etli nohut yahni olan “Gheymeh” en fazla rağbet gören yemektir. Hatta biri bu yemeğin lezzetini anlatmak istediğinde şöyle der: “Tıpkı Muharrem'deki Gheymeh gibi lezzetli!”
Muharrem ayında yapılan bu adak yemeklerini tanımakla birlikte, Gheymeh yemeğinin yüksek kalorili ve lif açısından zengin olduğunu da bilmek lazım. Bu nedenle, enerjisini kaybeden yas tutanlar için mükemmel bir besin kaynağıdır.
Gheymeh yemeğinin lezzet sırrı bol miktarda kuzu etidir. Genellikle 100 porsiyon Gheymeh için yaklaşık 10 kilo et gereklidir. Tabii ki, et miktarı ne kadar artarsa yemek de o kadar lezzetli olur.
Kızarmış patates, Muharrem ayında yapılan Gheymeh’in en iyi tamamlayıcısı olarak kabul edilir.
Tüm bunların yanında, birinci sınıf İran pirinci ile pişirilen pilav, bu yemeği unutulmaz kılar. Böylece hazırladığınız Gheymeh, yas tutanların hafızasında kalıcı olur.
Ghormeh Sabzi
Muharrem ayında yapılan adak yemeklerine bir diğer harika örnek de Ghormeh Sabzi yemeğidir. Ghormeh Sabzi, her zaman çok sayıda hayranı olan klasik bir yemektir.
Bu yemeğin hazırlanması biraz zahmetli olsa da, birçok kişi bu zorluğu göze alır çünkü bu lezzetli yemeği yas tutanlara sunmak bir gönül işidirç. Bu yemek ne kadar uzun süre kısık ateşte kaynatılır, o kadar lezzetli olur.
Tıpkı Gheymeh gibi, Ghormeh Sabzi de enerjisini kaybeden yas tutanlar için iyi bir seçimdir. İçindeki fasulye yüksek lif içerir ve kullanılan otlar ise vücuttaki enfeksiyonları gidermeye yardımcı olur.
Ancak bu yemeğin yağ oranı yüksektir. Bu nedenle kalp rahatsızlığı olan kişilerin Ghormeh Sabzi’yi yerken daha dikkatli olmaları gerekir.
Zereşk Polo (Zereşkli Pilav ve Tavuk)
Son birkaç yılda Zereşk Polo ba Morgh (Zereşkli pilav ve tavuk) da Muharrem ayının özel yemekleri listesine eklenmiştir. Hazırlanışı nispeten kolay olduğu için, bu yemeği yapanların sayısı artmaktadır.
Muharrem ayında yapılan adak yemeklerini tanırken, püf noktalarını öğrenmek çok önemlidir. Taze ve dondurulmamış tavuk eti, kaliteli safran ve iyi cins zereşk profesyonelce yapılmış bir Zereshk Polo’nun en önemli unsurlarıdır.
Bu yemekte kullanılan zereşkin kalitesi, lezzet ve genel kalite üzerinde doğrudan etkilidir.
Muharrem ayında yapılan aşlar ve tatlılar
Âş-ı Reşte (Erişte Aşı)
Muharrem ayında yapılan adak yemeklerini tanımak, özellikle aş türlerini öğrenmekle başlar. Aşlar, çeşitliliği sayesinde aşçıların seçim konusunda özgür olmasını sağlar. Şoleh Qalamkar, Erişte Aşı (Âş-e Reşte), Meşhed Şolesi, Ayran Aşı İran’ın en meşhur adak aşlarındandır. Farklı şehirlerde, özellikle Muharrem ayında en çok yapılanlardan biri Erişte Aşıdır.
Muharrem ayında yapılan bu aşları güzel pişirmek için bazı incelikleri bilmek gerekir. En önemlisi: bakliyatları mutlaka önceden ıslatın. Aşı yapmadan en az bir gün önce bakliyatları suda bekletin ve birkaç saatte bir suyunu değiştirin. Mercimek ve maş fasulyesi gibi bazı bakliyatlar için 2-3 saatlik ıslatma yeterlidir. Bu işlem, aşın daha iyi kıvam almasını sağlar ve yemeğin ardından mide rahatsızlıklarının önüne geçer.
Diğer yemeklerin aksine, aş pişirirken yüksek ateşte doğrudan ısı kullanmak önemlidir. Eğer ocağın altı kısık olursa, aşın malzemeleri dağılır ve lapa gibi olur.
Şole Zerd (Safranlı Sütlaç)
Adak yemeklerinin en güzel hatıralarından biri de toplu halde Şole Zerd pişirmektir. Bu tatlının lezzetli olması için en önemli şey, malzeme oranlarının tam olarak korunmasıdır.
Eğer pirinç az olursa, şole zerdin kalitesi tamamen bozulur; çok olursa ise tatlı sertleşir ve lezzetini kaybeder. Bu durum diğer malzemeler için de geçerlidir.
Bolca badem dilimi, safran, gülsuyu, şeker ve bitkisel yağ veya tereyağı, şole zerdin ana malzemeleridir. Bu tatlı için tam pirinç yerine kırık pirinç (yarma) kullanmak daha uygundur. Eğer tercih ederseniz, geleneksel yerel yağlar (örneğin Kirmanşah yağı) şole zerdi çok daha aromatik kılar. Ancak bu konuda zevkler değişebileceğinden, sıvı yağ ya da bitkisel margarin de tercih edilebilir.
Halim
Halim, hem besleyici hem de enerji veren bir yemek olarak genellikle Muharrem ayında İran’da pişirilip yas tutanlar arasında dağıtılan bir yemektir.
Helva
Helva, Muharrem ayında sıkça yapılan adaklardan biridir. Bu ayda birçok kişi helva pişirip yas tutanlara dağıtır. Bu gelenek özellikle Tasua ve Aşura günlerinde daha çok görülür.
Helvanın çeşitli türleri vardır, ancak un, şeker, gül suyu ve safranla yapılan safranlı helva en yaygın olanıdır. Evde helva pişirip süslemek ve ardından tek kullanımlık kaplarda dağıtmak, adak yerine getirmenin yaygın bir yoludur.
Muharrem atında yapılan geleneksel içecek
Yezd Kahvesi
Yezd Kahvesi, özellikle Muharrem ayının ilk on günü ile Tasu'a ve Aşura günlerinde sunulan geleneksel bir yas içeceğidir. Bu içecek kakule ve gülsuyu ile hazırlanır ve pişirilmesi yaklaşık dört saat sürer.
Şekerli ve çok yoğun kıvamlı olan Yezd kahvesi, yas merasimlerinde misafirlere ikram edilen eski bir gelenektir ve halk arasında genellikle “yas kahvesi” olarak bilinir.
Bu içecek, Yezd şehrine özgü bir kültür unsurudur. Kakule ve gülsuyu sayesinde kendine özgü hoş bir tadı vardır. Yapım süresinin uzunluğu ve kullanılan malzemeler, onu farklı kılar. Ağızdan ağıza aktarılan bilgilere göre, Yezd kahvesinin kökeni Kaçarlar dönemine kadar uzanır.
Yezd Kahvesi, Temmuz 2019’da İran Ulusal Somut Olmayan Kültürel Miras listesine alınarak tescillenmiştir.
yorumunuz